Nhân dịp sắp kỷ niệm 80 năm ngày truyền thống ngành Bưu điện, tiếp tục ôn lại chút chuyện xưa, lần này là chuyện chuyển dịch máy điện thoại cố định, giữ nguyên số.
Với thế hệ trẻ bây giờ, “điện thoại” đương nhiên có nghĩa là “điện thoại di động”, mà đã điện thoại di động thì khi chuyển dịch đương nhiên phải giữ nguyên số, không cần phải bàn.
Cách đây 20-30 năm thì không phải như vậy. Khi ấy phần lớn điện thoại là “điện thoại cố định”, là thứ mà ngày nay nhiều bạn trẻ chỉ biết qua vài hình ảnh hay biểu tượng trên Internet.
Máy điện thoại cố định được nối qua vài ba km dây cáp đồng tới tổng đài nhỏ gần nhất gọi là tổng đài vệ tinh (hãng Alcatel gọi là CSN, hãng Bosch gọi là DLU, hãng NEC gọi là RSU, RLU…); các tổng đài vệ tinh được nối qua mạng truyền dẫn cáp quang tới tổng đài lớn gọi là tổng đài host (hãng Alcatel gọi là E10 các đời MA, MM…, hãng Bosch gọi là EWSD, hãng NEC gọi là NEAX các đời 61, 61 Sigma…); các tổng đài host được nối qua mạng truyền dẫn cáp quang với nhau, hoặc nối qua tổng đài trung chuyển trong nội tỉnh hoặc liên tỉnh tạo thành mạng điện thoại toàn quốc.
Chiếc máy Điện thoại cố định mà nhiều gia đình sử dụng thời điểm những năm 1998 - 2005
Mỗi tổng đài host sử dụng một đầu số; ví dụ tại Hà Nội thì E10 Bờ Hồ dùng đầu số 2, EWSD Thượng Đình dùng đầu số 5, NEAX Phủ Lỗ dùng đầu số 6… để gán số máy cho thuê bao. Không những thế, mỗi tổng đài vệ tinh lại được cấp một đầu số sâu hơn; ví dụ với E10 Bờ Hồ, tại phía Đinh Tiên Hoàng thì dùng đầu số 25, sang bên kia hồ thuộc CNSD Hàng Hành thì lại dùng đầu số 28… Việc phân chia đầu số như vậy là để thuận tiện cho công tác quản lý, vì thực tế thì số máy bất kỳ có thể gán vào cổng bất kỳ trên card bất kỳ tại một tổng đài vệ tinh bất kỳ. Ngoài ra còn có lý do kỹ thuật là các tổng đài host dùng đầu số để định tuyến cuộc gọi, kiểu như “cứ gọi đến số máy 5xxxxx thì chuyển cho EWSD xử lý”.
Với cách gán đầu số như vậy, khi nhìn vào một số máy có thể hình dung ngay là máy điện thoại đó lắp đặt tại khu vực nào. Số 288808 thì chắc chắn thuộc CSND Hàng Hành của E10 Bờ Hồ, còn số máy 543777 thì chắc chắn thuộc DLU Thanh Xuân Bắc của EWWSD Thượng Đình chứ còn gì nữa?!
Do máy điện thoại nối cứng về tổng đài vệ tinh bằng dây cáp nên khi cần chuyển dịch máy, ví dụ do đổi nhà hay đổi trụ sở công ty từ Thanh Xuân Bắc sang Thanh Xuân Nam, ra ngoài phạm vi mạng cáp của tổng đài vệ tinh hiện thời thôi là đã phải nối sang tổng đài vệ tinh khác và phải đổi số rồi. Trường hợp chuyển sang hẳn tổng đài host khác, như khi làm ăn khấm khá chuyển nhà từ EWSD Thượng Đình lên E10 Bờ Hồ thì khỏi phải bàn, đổi số là việc đương nhiên.
Khi ưu tiên yêu cầu quản lý và kỹ thuật và không có cạnh tranh thì nhu cầu của khách hàng nhìn chung không được tính đến. Vào quanh năm 2003 – 2004, một đồng nghiệp làm quản lý viễn thông khi nhận được phản ánh từ nhân viên kỹ thuật rằng khách hàng không đồng ý với thông báo đổi số thì đã hướng dẫn đơn giản là “vậy thì cứ đổi”. Ngày nay câu nói đó có thể nghe rất kỳ quặc, nhưng trong điều kiện khi đó thì gần như không có câu trả lời nào khác.
Tuy nhiên không có gì là mãi mãi!
Khách hàng ngày càng khắt khe hơn, một số gia đình khi chuyển nhà nếu phải đổi số điện thoại cố định thì bỏ luôn máy không lắp nữa; kinh tế phát triển hơn, các doanh nghiệp cũng gay gắt hơn khi yêu cầu phải giữ nguyên số điện thoại giao dịch để không ảnh hưởng tới chuyện kinh doanh. Bản thân ngành Bưu Điện cũng thay đổi, bớt dần tư duy quản lý, tăng dần tư duy phục vụ, chịu lắng tiếng nói của khách hàng. Nhưng vấn đề đầu tiên cần giải quyết là khả năng kỹ thuật.
Để giữ số cho khách hàng chuyển dịch giữa các tổng đài vệ tinh trong cùng một tổng đài host thì không có gì khó khăn vì như trên đã nói, số máy bất kỳ có thể gán vào cổng bất kỳ trên card bất kỳ tại một tổng đài vệ tinh bất kỳ, còn lại chỉ là vấn đề chính sách. Việc này được thực hiện trước để tạo đà cho thay đổi.
Để giữ số cho khách hàng chuyển dịch giữa các tổng đài host khác nhau thì khó khăn hơn, phải tìm giải pháp.
Phòng Quản lý viễn thông biết rằng Úc đi trước ta khá lâu, triển khai dịch vụ chuyển mạng giữ số giữa Telstra và Optus vào năm 2001. Tất nhiên mạng di động và mạng cố định là khác nhau, nhưng đều dùng tổng đài có thể lập trình được; khó đến như giữ số giữa hai mạng còn làm được thì giữa hai tổng đài chắc phải có cách; nhu cầu khách hàng thì ở Việt Nam hay ở Úc, Pháp cũng như nhau; vậy suy ra chắc là các bạn sản xuất tổng đài phải có cách gì đó để có thể chuyển dịch giữa hai tổng đài mà không phải đổi số.
Với tư duy đơn giản như vậy, việc đầu tiên phòng Quản lý viễn thông làm là tìm trong tài liệu của các tổng đài. Và trong biển tài liệu cuối cùng Tran Ngoc Dac cũng tìm thấy dòng chữ “Fixed Number Portability”, mừng hết biết!
Lại một lần nữa anh Long Doduc dẫn đầu anh em làm E10 tại Trung tâm Chuyển mạch – Truyền dẫn hai Công ty Điện thoại 1 & 2 làm tiên phong thử nghiệm, trước hết là giữ số cho các máy chuyển dịch giữa 2 tổng đài Alcatel. Chi tiết kỹ thuật phải lựa chọn thì rất nhiều, từ phương án Rerouting-by-Subscriber-Management hay All-Call-Query, nâng cấp tính năng INAP, nâng cấp phần mềm R24 lên R27 để mở rộng thanh ghi đầu số từ 255 lên 8191, thay đổi tham số định tuyến cuộc gọi giữa các tổng đài... nhưng tóm lại là vào năm 2006 thử nghiệm kỹ thuật đã thành công.
Anh em làm EWSD nhanh chóng bám đuổi, việc chuyển dịch giữ số giữa các tổng đài EWSD cũng thành công. Vấn đề còn lại là giữ số cho thuê bao khi khách hàng chuyển dịch giữa các họ tổng đài khác nhau, ví dụ như giữa Alcatel và EWSD chẳng hạn.
Giữa 2007, Hồ Tiến hoan hỉ email thông báo anh em các host Alcatel Láng Trung và EWSD Thượng Đình đã thử nghiệm thành công chuyển dịch giữ số liên tổng đài . Như vậy về mặt kỹ thuật khách hàng đã có thể chuyển nhà trong gần như toàn bộ Hà Nội, chỉ trừ 2 huyện Đông Anh và Sóc Sơn thuộc vùng tổng đài NEAX, mà không lo bị đổi số máy. Các thủ tục nghiệp vụ như quy trình, tính cước… cũng được nhóm nghiệp vụ Thúy Phạm Thị Phương Vũ Đức Ngọc Tuyet Nguyen Thi Anh chuẩn bị sẵn sàng. Xin cảm ơn anh em đã cố gắng tìm tòi, anh em ALU, Siemens đã nhiệt tình hỗ trợ.
Để triển khai thành công một giải pháp nào đó, khả năng kỹ thuật và quy trình nghiệp vụ là chưa đủ mà cần có lý giải phù hợp về mặt kinh doanh. Thoạt đầu, việc chuyển dịch giữ số được xem như một dịch vụ gia tăng phục vụ khách hàng lớn hoặc khách hàng có nhu cầu: Bác chuyển nhà, chuyển trụ sở thì ngầm định là phải đổi số điện thoại, nếu muốn giữ nguyên số thì bác trả em thêm một ít. Việc thu thêm tiền còn giải quyết vấn đề trong nội bộ: Nhiều anh em mặc dù thích thú về mặt kỹ thuật nhưng lại ngần ngại khi triển khai chính thức vì câu hỏi “cứ như cũ có sao đâu, tại sao tự nhiên tôi lại phải làm như thế này, trong khi thao tác phức tạp hơn, tốn kém thêm năng lực xử lý của tổng đài?”. Cuối cùng thì tư tưởng cũng thông, anh em cũng coi đó là việc cần làm để phục vụ khách hàng được tốt hơn trước.
Giữa năm 2008, VNPT Hà Nội triển khai giữ số khi chuyển dịch liên tổng đài Alcatel+EWSD với giới hạn về đối tượng: các khách hàng lớn (tối đa 10 máy), các cơ quan, doanh nghiệp, hiệp hội, đoàn thể (3 máy), các hộ kinh doanh cá thể tại các khu vực chợ, trung tâm thương mại khi phải chuyển đổi địa điểm kinh doanh cả khu vực, toà nhà theo chủ trương của thành phố.
Cũng trong năm 2008, Hà Tây được sáp nhập vào Hà Nội, VNPT Hà Tây trở thành Công ty Điện thoại Hà Nội 3. Các tổng đài của Hà Tây cũ cũng nhanh chóng tham gia vào hệ thống chuyển dịch giữ số; như vậy là khách hàng có thể chuyển nhà từ Hà Đông sang tận Gia Lâm mà vẫn không phải đổi số.
Họ tổng đài NEAX gặp nhiều khó khăn hơn nhưng tới 2011, anh Son DA thông báo các tổng đài NEAX tại Đông Anh, Phủ Lỗ cũng đã có thể tham gia vào chuyển dịch giữ số liên tổng đài với nhau và với các họ tổng đài khác.
Tới 2011, VNPT Hà Nội mở rộng việc chuyển dịch giữ số ra toàn mạng, không giới hạn đối tượng thuê bao.
Tới giai đoạn này, điện thoại không chỉ còn nối bằng cáp đồng mà bằng cả cáp quang, tới tổng đài IMS của Tập đoàn. Năm 2013, Tập đoàn ủng hộ cách làm của VNPT Hà Nội và mở rộng giữ số điện thoại cho cả các khách hàng chuyển dịch từ mạng cáp đồng sang mạng cáp quang, ví dụ như khi chuyển từ nhà riêng trong ngõ nhỏ lên ở chung cư chẳng hạn.
Như vậy là những việc “từ lâu nay vẫn thế” cũng không kéo dài mãi mãi; khi đã có tư duy phục vụ khách hàng thì những khó khăn ban đầu về kỹ thuật và nghiệp vụ sẽ được vượt qua.
Việc chuyển dịch giữ số 15-20 năm trước đã từng như vậy.
